عکاسی ماکرو یک دنیای کاملا جدید را برای عکاسانی که علاقه‌مند به نزدیک شدن و ثبت جزئیات ریز سوژه‌های مختلف که با چشم دیده نمی‌شوند هستند، فراهم کرده است. سوژه‌های بسیاری در ژانر عکاسی ماکرو انتزاعی وجود دارند یا حتی ژانرهای دیگر انتزاعی، اما ما قصد داریم در این مقاله، نگاهی به دنیای بافت و نور از فاصله بسیار نزدیک بیاندازیم.
همانطور که می‌دانید نور به عنوان مهمترین عنصر عکاسی شناخته می‌شود و بدون وجود آن، هیچ عکسی ثبت نخواهد شد. اما این نور تنها برای روشن کردن سوژه‌های بزرگ و یا روشن کردن بگ کراند نیست، بلکه خود گاهی اثرات بسیار جالبی را تولید می‌کند که برای عکاسی انتزاعی عالیست. همچنین بافت‌ها که در عکاسی بسیار مهم هستند و در واقع به صورت مستقیم با چشمان بیننده ارتباط برقرار می‌کنند.
سطح زنگ‌زده‌ی یک تکه فلز
نکته مثبت در مورد این ژانر و این سوژه‌ها این است که می‌توان آنها را در هر جایی پیدا کرد و صرفا محدود به نقاطی خاص نیستند. فرقی ندارد که حیاط خلوتتان را ببینید، یا در خیابان، یا در هر بخش از شهرتان. بافت‌ها همه جا هستند. پیدا کردن آنها واقعا آسان است. همچنین استفاده از نورپردازی صحیح در این سبک عکاسی باعث می‌شود تا بافت‌ها برجسته‌تر و جذاب‌تر به نظر برسند. در حالت ایده آل، یک لنز ماکرو خوب می‌تواند برای عکاسی ماکرو انتزاعی مناسب و کافی باشد، اما یک لنز 50 یا 85 میلیمتری نیز می‌تواند کار ما را به خوبی راه بیاندازد.
ویژگی که لنزهای ماکرو در برابر سایر لنزهای دوربین ( صرفا در عکاسی ماکرو ) دارند این است که می‌توانید واقعا به سوژه خود نزدیک شوید و از جزئیات آن عکس بگیرید. با لنزهای دیگر نیز می‌توان به عکاسی ماکرو پرداخت، اما ممکن است نتوانند همان فاصله کانونی را برایتان فراهم کنند یا نتوانید تا حد زیادی به سوژه خود نزدیک شوید. بنابراین توصیه میکنم که اگر برایتان مقدور است، از یک لنز ماکرو استفاده کنید.
نظر من این است که حتی اگر یک لنز ماکرو ندارید، به هر حال این ژانر را با هر لنز یا ترفندی امتحان کنید، حتی می‌توانید از تکنیک لنز معکوس ( ریورس لنز – Reverse Lens ) نیز استفاده کنید تا لنزهای معمولی خود را به یک لنز ماکرو تبدیل کنید. عجله کنید، دنیای کوچکی از عجایب منتظر شماست.
عکاسی ماکرو انتزاعی چیست؟
به طور کلی، عکاسی انتزاعی نمایش یک سوژه به شیوه‌ای غیر واقعی یا غیر متعارف است. بر خلاف سوژه‌های واقعی و رئال، تمرکز در عکاسی انتزاعی بیشتر بر رنگ، شکل و بافت است. عکاسی ماکروی انتزاعی اما این مورد را ارتقا بخشیده و دریچه‌های جدیدی رو به شما باز می‌کند تا بتوانید با نزدیک شدن به سوژه خود، دنیای جدیدی از جزئیات، بافت‌ها، رنگ‌ها و هر چیز دیگری ببینید که شاید در دنیای واقعی نمونه‌ی آن وجود نداشته باشد. در نتیجه این نوع عکس‌ها را حتی می‌توان کمی انتزاعی‌تر از سایر ژانرهای عکاسی دانست. در ادامه این مقاله در مورد بافت‌ها برایتان صحبت خواهم کرد و اینکه چگونه می‌توانید آن ها را پیدا کرده و به تصویر بکشید.
در مورد ترکیب‌بندی، دقیقا از همان قواعدی استفاده می‌شود که در سایر ژانرهای عکاسی نیز به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال شما می‌توانید از قانون یک سوم، ترکیب‌بندی به شیوه اسپیرال یا حلزونی، و خطوط راهنما استفاده کنید تا تاثیر عکس بر احساسات بیننده بیشتر باشد و ارتباط قوی‌تری بین سوژه و بیننده برقرار گردد. البته تفاوتی که در این ژانر با سایر ژانرهای عکاسی وجود دارد این است که امکان دارد در نگاه اول سوژه قابل تشخیص نباشد.
در واقع پیدا کردن سوژه در عکس‌های انتزاعی و به خصوص ماکرو، نیازمند تفکر عمیق و دید قوی نسبت به موضوع است. مرکز تصویر شما ممکن است یک رنگ، گل یا هر چیز دیگری باشد که به سوژه شما بستگی دارد و برای آن هیچ محدودیتی ندارید. خلاقیت شما بهترین گزینه برای یافتن سوژه‌های اصلی در عکس‌های انتزاعی است. بنابراین باید بدانید که عکاسی ماکرو انتزاعی کمی متفاوت از سایر ژانرهای عکاسی انتزاعی است و نیاز به تفکر و بینش عمیق‌تری دارد.
رنگ ترک خورده بر روی سپر یک ماشین
برای عکاسی ماکرو انتزاعی به چه تجهیزاتی نیاز داریم؟
لنز ماکرو مناسب ترین گزینه برای این سبک عکاسی است. البته یک لنز 50 یا 80 میلیمتری نیز ممکن است مناسب به نظر برسد، اما قطعا همان کارکرد را نخواهد داشت و کیفیت تصاویر کمی متفاوت خواهند بود. چرا که با آنها نمی‌توانید به اندازه کافی به سوژه خود نزدیک شوید. بنابراین هنگام انتخاب لنز این نکته را حتما به یاد داشته باشید. اگر چه فیلترهای کلوزآپ نیز وجود دارند یا حتی می‌توانید از تکنیک لنز معکوس استفاده کنید؛ اما در نهایت نتیجه‌ای که از یک لنز ماکرو بدست آوردید بسیار بهتر از سایر گزینه‌ها خواهد بود.
علاوه بر لنز، بهتر است حتما از یک سه پایه دوربین استفاده کنید یا حداقل چیزی که بتواند دوربین را روی خودش ثابت نگه دارد. چرا که عکاسی ماکرو از فاصله بسیار کم روی دست بسیار سخت خواهد بود و احتمال لرزش دوربین وجود دارد. در صورتی که دوربینتان در فاصله‌ای کم از سوژه بلرزد، احتمال از دست رفتن تصویر بیشتر خواهد بود، چرا که در این فاصله لرزش دست در عکس نهایی بیشتر نمایان می‌شود.
در ادامه توضیح کوتاهی در مورد تکنیک ریورس لنز یا لنز معکوس خواهم داد تا اگر لنز ماکرو ندارید، نگران نباشید و با همان لنز خودتان به عکاسی ماکرو انتزاعی بپردازید.
تکنیک لنز معکوس ( ریورس لنز – Reverse Lens )
اگر دوست دارید عکاسی ماکرو را تجربه کنید و از طرفی نمی‌خواهید هزینه‌ی گزافی برای این تجربه پرداخت کنید، پیشنهاد من به شما استفاده از یک قطعه‌ی افزایشی به نام رینگ معکوس است که قیمت زیادی ندارد. رینگ معکوس یک قطعه‌ی فلزی است که در یک سمت آن شیارهایی برای قرار گرفتن در دوربین تعبیه شده و در طرف دیگر آن شیارهای اتصال لنز قرار دارد. رینگ معکوس به شما این امکان را می‌دهد تا یک لنز زوم یا یک لنز فیکس را به صورت وارونه به دوربین خود وصل کنید و از این طریق تمام قدرت بزرگنمایی آن را در دست بگیرید.
بافت‌ها و رنگ‌های جالب در گیاهان آکواریومی
اگر شما فقط یک لنز دارید، همان لنز را انتخاب کنید. اما اگر برای خودتان مجموعه‌ی بزرگتری از لنز را تهیه کردید، باید چند نکته را در نظر بگیرید. مسلما این امکان وجود ندارد که با رینگ معکوس هر لنزی را به یک لنز ماکرو تبدیل کرد.
هرچه لنز شما وایدتر ( Wide ) باشد، بزرگنمایی که از آن به دست می‌آید بیشتر است. یک لنز ماکرو واقعی با نسبت 1:1 که همان اندازه‌ی واقعی است عکاسی می‌کند. یک لنز 50 میلیمتری که با حلقه‌ی وارونه به دوربین وصل شده باشد، نسبتی بسیار نزدیک به همان 1:1 به شما خواهد داد. برای اینکه متوجه شوید دوربین شما حالا با این کار واقعاً در چه مقیاس بزرگنمایی می‌کند، از یک خط‌کش که درجه‌بندی میلیمتر دارد عکس بگیرید. عدد میلیمترهای ثبت شده را یادداشت کنید و عدد عرض سنسور دوربین خود ( به میلیمتر ) را بر آن تقسیم کنید. به عنوان مثال اگر از دوربین نیکون DX استفاده می‌کنید که سنسور 23.6 میلی متری دارد و عکس ثبت شده عدد 6 میلیمتر را نشان می‌دهد، بنابراین شما باید 23.6 را بر عدد 6 تقسیم کنید که معادل 3.933 می‌شود. عدد به دست آمده به ما نشان می‌دهد که نسبت عکاسی ما 4:1 است.
اگر لنزی دارید که به شما امکان تنظیم دستی دریچه دیافراگم را می‌دهد، حتما آن را انتخاب کنید. یکی از ایرادات این تکنیک برای عکاسی ماکرو این است که وقتی لنز شما به صورت وارونه به دوربین متصل می‌شود، تمام ارتباط خود را با دوربین از دست می‌دهد. این یعنی دیگر امکان تغییر فاکتورهای مختلف لنز مثل دیافراگم، از طریق دوربین وجود نخواهد داشت. لنزها به طور معمول روی کم‌ترین عدد دیافراگم ممکن می‌مانند که باعث می‌شود نورگیری سخت‌تر شده و به درستی انجام نشود. البته برای این مشکل هم دو راه حل وجود دارد. یکی اینکه می‌توانید محل قرار گرفتن اهرم تنظیم دیافراگم لنز که معمولا پشت آن قرار دارد را پیدا کرده و به صورت دستی تیغه‌های آن را باز کنید؛ دوم اینکه می‌توانید یک ابزار مخصوص برای کنترل دیافراگم لنز خریداری کنید که آن هم یک حلقه‌ی دیگر به نام کنترل دیافراگم (Aperture control) است و قیمت آن حدودا 10 دلار است.
حال برای وصل کردن حلقه به دوربین به راحتی آن را روی جای مخصوص فیلتر که در جلوی لنز قرار دارد پیچ کنید و پس از آن با استفاده از حلقه‌ی وارونه که الان به لنز متصل است، آن را وارونه به دوربین متصل کنید.
تمام دل و روده‌ی لنز دوربین شما در این وضعیت پیدا است، به همین دلیل من ترجیح می‌دهم در صورت استفاده از این تکنیک حتما یک حلقه‌ی کنترل گشادگی هم داشته باشم که از مکانیزم داخلی لنز هم محافظت شود. این حلقه تمام متعلقات لنز که در این وضعیت در معرض هستند را می‌پوشاند و از آنها در برابر گرد و غبار محافظت ( خیلی کم ) می‌کند.
حالا که همه چیز سر جای خودش قرار گرفته، وقت عکاسی است. با فرض این که شما موفق شده‌اید دهانه‌ی لنز را باز نگاه دارید و نور کافی وارد آن می‌شود تا شما بتوانید دقیقا ببینید دوربین خود را روی چه چیزی تنظیم کرده‌اید، چند نکته وجود دارد که برای به دست آوردن فوکوس مناسب باید آنها را بدانید.
بهترین روش برای فوکوس کردن، نزدیک یا دور کردن دوربین به سوژه است. با توجه به عمق میدان کوچکی که در اختیار شما است، یک سه پایه و ریل فوکوس کمک فوق‌العاده‌ای به شما خواهد کرد. اگرچه داشتن ریل فوکوس چندان ضروری نیست، اما اگر این وسیله را در اختیار داشته باشید نتیجه‌ی کار شما عکس‌های بسیار واضحی خواهد شد.
برای عکاسی ماکرو باید به سوژه‌ی خود کاملاً نزدیک باشید. پس مواظب باشید که مشکلی برای نزدیک شدن به سوژه‌ای که انتخاب مي‌کنید، نداشته باشید. بر اساس تنظیماتی که انتخاب کرده‌اید، گاهی ممکن است لنز شما تنها یک یا دو سانتی‌متر از سوژه‌ی مورد نظر فاصله داشته باشد. از آنجایی که حشرات خیلی با نزدیک شدن انسان‌ها راحت نیستند، پس عکاسی ماکرو از حشرات زنده کار چندان راحتی نیست. البته کار درستی هم نیست که یک حشره را بکشیم تا از آن عکس ماکرو بگیریم. تعداد زیادی حشره‌ی مرده در زیرزمین‌ها، گوشه‌های خلوت و تاریک خانه و حتی در تار عنکبوت وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد. با این کار شما از گزیدن زنبور هم در امان خواهید بود.
از گزینه‌ی Live view دوربین خود استفاده کنید و صفحه‌ی نمایش را بر روی ناحیه‌ای که می‌خواهید در محدوده‌ی فوکوس باشد، زوم کنید و از این طریق تنظیمات فوکوس خود را تحت نظر بگیرید. (این تکنیک برای هنگامی که عکاسی ماکرو نمی‌کنید و می‌خواهید فوکوس بر روی یک نقطه‌ی خاص باشد هم کار آمد است.)
قطرات آب بر روی هر سطحی می‌توانند برای عکاسی ماکرو انتزاعی، ایده‌آل باشند.
خب، تا به اینجا در مورد تجهیزات مورد نیاز برای عکاسی ماکرو انتزاعی و همچنین در مورد تکنیک لنز معکوس برایتان صحبت کردم. حال باید به این توجه کنیم که اصلا قرار است از چه چیزی عکس بگیریم. در ادامه مقاله به این موضوع خواهم پرداخت. پس همراه من باشید.
از چه چیزهایی می‌توانم عکس بگیرم؟
بافت ها در اطراف شما هستند، در همه جا ! به یک چراغ زنگ زده در گوشه خیابان فکر کنید، یا یک نقاشی رنگ و رو رفته بر روی دیوار ساختمان، یا حتی رنگ ترک خورده سپر یک ماشین. بافت‌ها همه جا هستند.
شما باید وقت زیادی صرف کنید تا تمام سطوح اطراف خود را بررسی کرده و به یک بافت مناسب برای عکاسی ماکرو انتزاعی برسید. سپس چند عکس آزمایشی از آنجا بگیرید تا ببینید از نتیجه کار راضی هستید یا نه. نکته مهم در هنگام عکاسی از بافت‌ها، اثرات نور روی آن است. باید خوب حواستان را جمع کنید و به اثراتی که نور روی بافت می‌گذارد دقت کنید تا عکس شما را خراب نکند. عکاسی ماکرو نیز همانند عکاسی از طبیعت یا منظره، یک پیش زمینه دارد و یک پس زمینه. در هر تصویر ماکرویی شکل، رنگ و بافت وجود دارد و باید بهترین آنها را برای عکاسی پیدا کنید.
به بافت نگاه کنید و بر روی جهت نور تمرکز کنید، سعی کنید کشف کنید که نور از کجا به سوژه می‌تابد و چه زاویه‌ای دارد و یا چگونه بر تصویر اثر می‌گذارد. سعی کنید خودتان را به یک زاویه همیشگی محدود نکرده و از چند زاویه مختلف عکس بگیرید. همچنین تمام جهات را امتحان کنید تا ببینید کدام یک بهتر از بقیه نتیجه می‌دهد. استفاده از نور جانبی و مکمل، یعنی نوری که از پهلو به سوژه شما بتابد، باعث برجسته‌تر شدن بافت و زیباتر شدن آن می‌شود. نور جانبی به تصویر شما یک کیفیت سه بعدی می‌دهد، بنابراین سعی کنید در صورت امکان از از نور جانبی استفاده کنید.
تصویری از یک گیت امنیتی
بافت خود را پیدا کرده و از این لیست به عنوان روند کاریتان استفاده کنید !
- بر روی ترکیب‌بندی تمرکز بیشتری داشته باشید – اگر بخشی از بافت وجود دارد که می‌خواهید برجسته‌تر به نظر برسد، استفاده از نور جانبی را به هیچ وجه فراموش نکنید.
- از فوکوس دستی استفاده کنید تا کنترل شما بر روی عملیات فوکوس بیشتر بوده و هر قسمت از سوژه را که می‌خواهید واضح و شارپ کنید، این ناحیه شارپ نقطه کانونی طبیعی تصویر برای بیننده خواهد بود.
- به عنوان یک تصویر انتزاعی شما نیاز به یک سوژه مشخص با جزئیات زیاد ندارید، شاید تنها باقت و رنگ یک سوژه کوچک برای شما کافی به نظر برسد.
- هیستوگرام را بررسی کنید تا از نوردهی صحنه خود مطمئن شوید. باید نوردهی را به درستی انجام دهید، چرا که یکی از مهمترین فاکتورها در عکاسی ماکرو انتزاعی و به طور کلی هنر عکاسی است.
- عکس بگیرید ! خود را به تعداد مشخصی عکس محدود نکنید و سعی کنید از هر سوژه‌ای که می‌بینید عکس بگیرید.
- سعی کنید یک سوژه را از جهات مختلف بررسی کرده و از چند زاویه از آن عکس بگیرید.
- هر چقدر که می‌توانید، از زوایای مختلف و با نقاط کانونی مختلف عکس بگیرید.
زیبایی این نوع عکاسی این است که شما بی نهایت سوژه در اختیار دارید. در واقع به هر جا نگاه کنید یک سوژه ممکن است وجود داشته باشد. این تنها به خلاقیت و دید متفاوت شما بستگی دارد که چگونه این سوژه‌ها را پیدا کرده و کشف کنید. هنگامی که به اطراف خود نگاه می‌کنید، پیدا کردن یک سوژه مناسب برای عکاسی ماکرو انتزاعی بسیار راحت است.
بتونه‌ی ترک خورده گوشه‌ی یک پنجره
