حالت بالب چیست؟
در دنیای عکاسی، گاهی اوقات برای ثبت صحنه‌های خاص مثل رد ستاره‌ها یا نورهای متحرک، به نوردهی‌هایی فراتر از ۳۰ ثانیه نیاز داریم. در چنین مواقعی، حالت بالب (Bulb) به کمکمان می‌آید. این قابلیت در دوربین‌های حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای، به عکاس اجازه می‌دهد تا کنترل کامل روی مدت‌زمان باز بودن شاتر داشته باشد و خلاقیت‌های نوری را به تصویر بکشد.
حالت عکاسی بالب یا شاتر باز به زبان ساده یکی از گزینه‌های سرعت شاتر است که شما می‌توانید در حالت دستی دوربین به آن دسترسی داشته باشید. این گزینه به شما این امکان را می‌دهد که هر سرعت شاتری که مدنظرتان قرار دارد را انتخاب کنید. نکته مربوط به حالت بالب این است که شاتر دوربین تا زمانی که شما کلید شاتر را نگه داشته باشید باز خواهد ماند. محدودیت مدت زمان نوردهی در حالت بالب به دوربین شما بستگی دارد. در برخی دوربین‌ها این مدت زمان 30 دقیقه و در برخی دیگر به عمر باتری دوربین بستگی دارد.
چرا این حالت به حالت بالب مشهور است؟
در دوربین های قدیمی یک دستگیره بادی وجود داشت که به جای شاتر کابلی دوربین مورد استفاده قرار می‌گرفت. این دستگیره شباهت زیادی به پمپ موجود روی دستگاه‌های فشار خون داشت. این وسیله با استفاده از فرستادن یک فشار بادی از طرف کلاهک لامپی (بالب) کار می‌کرد. تا زمانی که کلاهک لامپی فشار داده می‌شد، شاتر هم باز می‌ماند و زمانی هم که بالب رها می‌شد شاتر هم بسته می‌شد.
استفاده از حالت بالب در دوربین
امروزه همه‌ی دوربین‌ها از حالت بالب پشتیبانی نمی‌کنند اما اکثر دوربین‌های DSLR و بدون آینه چنین قابلیتی دارند. تقریبا اکثر دوربین‌های DSLR و بدون آینه نیکون ، کانن، سونی، فوجی، المپیوس و پنتاکس موجود در بازار امروزه از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند.
بررسی اینکه دوربین شما از حالت Bulb پشتیبانی می‌کند یا نه خیلی ساده است. دوربین خود را روی حالت دستی قرار دهید و سرعت شاتر را تا انتها کاهش دهید. معمولا بعد از نقطه‌ی 30 ثانیه دوربین شما حرف B را به جای سرعت شاتر نشان خواهد داد. در این حالت شما در حالت Bulb قرار دارید.
نحوه استفاده از سرعت شاتر بالب
در حالت عکاسی بالب، برای جلوگیری از لرزش دوربین و تاری تصویر، باید از ریموت کنترل یا تایمر استفاده کنید تا فشار مستقیم روی کلید شاتر نداشته باشید.
در صورتی که قبلا هیچوقت از حالت عکاسی بالب استفاده نکرده باشید ممکن است کمی سردرگم شوید که چرا برای هر نوردهی کوتاهی علامت B ظاهر خواهد شد. برای مثال فرض کنید حالت عکاسی بالب را فعال کرده‌اید و کلید شاتر را مثل حالت عادی فشار می‌دهد. در این صورت فقط نوردهی را برای کسری از ثانیه انجام داده‌اید.
این موضوع به دلیل این است که شما باید در کل مدت نوردهی کلید شاتر را پائین نگه دارید. در صورتی که کلید شاتر را به مدت 45 ثانیه پائین نگه دارید، نوردهی شما هم 45 ثانیه خواهد بود. اما در صورتی که کلید شاتر را مثل حالت معمولی فشار دهید ممکن است طول مدت نوردهی شما ½ ثانیه یا کمتر باشد.
عموما هیچ دلیلی برای استفاده از حالت شاتر باز برای سرعت شاتر زیر 30 ثانیه (یا طولانی‌ترین سرعت شاتری که دوربینتان ارائه می‌دهد) وجود ندارد. تنها استثناء موجود در زمان عکاسی از ستاره‌ها است که شما باید در مورد سرعت شاتر خیلی دقیق عمل کنید تا از ثبت رد ستاره‌ها جلوگیری کنید اما حتی در این مورد هم استفاده از حالت بالب زیاده‌روی است.
یک مشکل خیلی بزرگی که در مورد حالت عکاسی بالب وجود دارد این است که معمولا فشار دادن کلید شاتر دوربین در حالت بالب باعث لرزیدن آن و ایجاد تاری تصویر خواهد شد. این موضوع به این خاطر است که دست‌های شما به صورت غیرکنترلی می‌لرزند. حتی در صورت استفاده از ثابت‌ترین سه پایه موجود در بازار، باز هم در صورت استفاده از دوربین در این حالت امکان لرزش آن و تاری تصویر وجود خواهد داشت. بنابراین چگونه می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد؟
گرفتن عکس‌های واضح با نوردهی طولانی
برای جلوگیری از تاری در عکاسی طولانی، از ریموت تریگر برای فعال‌سازی شاتر بدون لمس دوربین استفاده کنید.
اغلب اوقات بهترین راه حل برای اینکه بتوانید از تار شدن عکس‌ها در عکاسی با نوردهی طولانی جلوگیری کنید این است که از لمس دوربین در زمان گرفتن عکس جلوگیری کنید و از یک ریموت تریگر برای باز کردن شاتر دوربین استفاده کنید.
امروزه برای تمامی دوربین‌های عکاسی موجود در بازار یک نوع ریموت تریگر اختصاصی عرضه می‌شود. برخی از این ریموت‌ها بیسیم هستند و با مادون قرمز کار می‌کنند در حالی که برخی دیگر به صورت کابلی به دوربین متصل می‌شوند. همچنین برخی ریموت‌ها نیز قابلیت‌های اضافه‌ای برای عکاسی تایم لپس و انواع دیگر عکاسی دارند. در صورتی که هدف شما فقط حالت عکاسی بالب است تمامی ریموت تریگرهای موجود در بازار این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهند.
به یاد داشته باشید که همانطور که در ابتدای مقاله به این موضوع اشاره شد، برخی ریموت تریگرهای موجود در بازار یک مکانیسم قفل دارند که کلید شاتر را تا زمانی که شما دوست داشته باشید برای شما پائین نگه خواهند داشت. برخی دیگر نیز با یک بار فشار دادن کلید شاتر نوردهی را آغاز و با فشار دادن دوباره‌ی آن به نوردهی پایان خواهند داد. در برخی دوربین‌ها نیز می‌توانید حالت عکاسی بالب را با استفاده از تلفن همراه خودتان فعال کنید.
اگر در محیط‌های گرم عکاسی می‌کنید و به نوردهی خیلی طولانی نیاز دارید، می‌توانید با استفاده از یک کیسه‌ی یخ ژله‌ای پشت دوربین (نزدیک سنسور) دما را کنترل کرده و از داغ شدن بیش از حد سنسور و افزایش نویز جلوگیری کنید.
تاثیر نوردهی طولانی بر کیفیت تصویر
نتایجی که با نوردهی بیش از مدت معمول 30 ثانیه به دست خواهید آورد معمولا فوق‌العاده هستند. اما در صورتی که سرعت شاتر شما خیلی طولانی و معمولا بیشتر از چند دقیقه باشد باید خیلی مراقب باشید. در غیر این صورت کیفیت تصاویر شما به شدت افت خواهد کرد.
سنسور دوربین در مواقعی که نوردهی خیلی طولانی باشد خیلی داغ خواهد شد. همین گرما باعث افزایش نویز تصویر خواهد شد. این نویز حرارتی در صورتی که در محیط‌های سرد عکاسی کنید کمتر مشهود خواهد بود اما نهایتا پس از مدتی در تصاویر شما ظاهر خواهد شد. علاوه بر این به دلیل اینکه نوردهی خیلی طولانی‌تر است هرگونه پیکسل داغ (hot Pixel) یا پیکسل سوخته روی سنسور دوربین تقویت خواهد شد و بیشتر مشخص خواهد بود.
راهکار اصلی برای کاهش نویز
راه حل ساده‌ی این مشکل این است که از نوردهی‌های خیلی طولانی به خصوص طولانی‌تر از 8 تا 10 دقیقه جلوگیری کنید اما این موضوع همیشه ممکن نیست. در صورتی که به سرعت شاترهای خیلی طولانی نیاز دارید شما چند راه حل در اختیار خواهید داشت.
اول از همه باید یک قابلیت به نام Long Exposure Noise Reduction را داخل دوربین خودتان فعال کنید. این قابلیت باعث خواهد شد دوربین شما یک عکس دیگر در حالت بالب با شاتر بسته بگیرد که منجر به فریم تیره (Dark Frame) خواهد شد. سپس دوربین شما فریم دوم را از عکس اصلی کم خواهد کرد و بخشی از نویز حرارتی و هات پیکسل‌ها را حذف خواهد کرد.
محدودیت زمانی این روش
اما استفاده از این قابلیت بدین معنی است که دوربین شما به دو برابر زمان کافی را برای گرفتن هر تصویر نیاز خواهد داشت زیرا در واقع هر بار دو عکس مختلف می‌گیرد. این موضوع در صورتی که در حال حاضر از مدت زمان نوردهی 10 دقیقه‌ای یا بیشتر استفاده می‌کنید خیلی ایده‌آل نیست.
مزایا و معایب عکاسی در حالت بالب (Bulb Mode)
یاد گرفتیم که حالت بالب یکی از حالت‌های نوردهی دستی در دوربین‌های حرفه‌ای است که به عکاس اجازه می‌دهد شاتر دوربین را تا زمانی که دکمه شاتر نگه داشته شده، باز نگه دارد. این ویژگی مخصوصاً در شرایط نوری بسیار کم یا برای نوردهی‌های خیلی طولانی، مانند عکاسی نجومی، رد نور خودروها، یا صحنه‌های شبانه کاربرد دارد. اما مانند هر ابزار دیگری، این حالت نیز دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود است.
| مزایا | معایب |
|---|---|
| کنترل کامل روی مدت نوردهی | نیاز به کنترل دستی یا ریموت برای جلوگیری از لرزش |
| مناسب برای نوردهی‌های خیلی طولانی | افزایش نویز حرارتی در نوردهی‌های بسیار بلند |
| ایده‌آل برای تکنیک‌های خلاقانه مانند عکاسی از آتش‌بازی یا رد ستارگان | داغ شدن سنسور در نوردهی‌های طولانی |
| امکان ترکیب با فیلترهای ND برای ایجاد افکت‌های نرم و محو | زمان‌بر بودن فرآیند ثبت و پردازش تصویر |
| کاربرد بالا در عکاسی در شب و محیط‌های کم‌نور | نیاز به تجربه و آزمایش زیاد برای به‌دست آوردن نتایج دقیق |
