با تمام پیشرفتی که در دوربین های دیجیتال تا به امروز رخ داده است، اما باز هم در مقابل چشم انسان کم می آورند و گاهی اوقات بهتر است که کنترل همه چیز از جمله میزان نوردهی و فوکوس را در دست خودتان بگیرید؛ ما در این مطلب به شما کمک خواهیم کرد تا به بهترین شکل تنظیم دستی دوربین را انجام بدهید.
عکاسی با تنظیم دستی دوربین با کمی تعصب و البته احساس خوشایند همراه است. عکاسان تازه‌کار معتقدند با این کار، حرفه‌ای‌تر جلوه می‌کنند. واقعیت این است که عکاسی و فوکوس دستی اصلاً دشوار نیست و در کنار حالت‌های نیمه-خودکار و فوکوس خودکار، می‌تواند در شرایط مختلف به کار گرفته شود. گاهی اوقات تنظیمات دستی تنها گزینه‌ی مناسب است و بعضی وقت‌ها بدترین انتخاب؛ رمز موفقیت شما در تشخیص این موقعیت‌ها و انتخاب بهترین حالت خواهد بود.
نوردهی
چه زمانی و چرا از نوردهی دستی به‌جای حالت خودکار استفاده کنیم؟
در گذشته‌ای نه‌چندان دور، عکاسی فقط با تنظیمات دستی دوربین عکاسی ممکن بود ولی به‌مرور دوربین‌ها هوشمند شده و بخشی از کار را در دست گرفتند. با وجود پیشرفت قابل توجه، گاهی اوقات با نوردهی دستی می‌توانید نتایج بهتر و مطمئن‌تری به دست آورید. اگر در استودیو یا با فلاش‌های اکسترنال عکاسی می‌کنید، حالت دستی می‌تواند احتمال نوردهی کمتر یا بیشتر از اندازه را از بین ببرد. برای عکاسی با فیلترهای کاهش نور یا همان فیلترهای ND و باز نگه‌داشتن شاتر (Bulb) هم به تنظیم دستی دوربین زمان نوردهی نیاز دارید. در شرایط نوری خاص مانند عکاسی ضد نور یا کنسرت هم نوردهی دستی حتماً برنده خواهد بود.
چگونه از نشانگر نورسنجی در منظره‌یاب یا نمایشگر استفاده کنیم؟
هنگام عکاسی در حالت دستی، باید از نورسنج برای ارزیابی مقدار نور استفاده کنید. نورسنج معمولاً به شکل درجه‌بندی در قسمت پایین منظره‌یاب یا صفحه LCD پشت دوربین دیده می‌شود. اگر مقدار نوردهی مناسب باشد، معمولاً نشانگری روی عدد صفر مشاهده می‌شود. نوردهی کم، این نشانگر را به سمت چپ و روی عددهای منفی منتقل می‌کند و نوردهی زیاد هم نشانگر را به سمت راست و عددهای مثبت می‌برد.
البته بین عددهای صحیح، استاپ‌های یک‌سوم هم وجود دارند که برای تنظیم دقیق‌تر به کار می‌روند. باید توجه کنید که حتی اگر نشانگر نورسنجی دوربین روی عدد صفر قرار گرفته باشد، لزوماً به معنای درست بودن نوردهی نیست و شاید لازم باشد بسته به شرایط عکاسی، مقدار نوردهی را خودتان به شکل دستی تنظیم کنید.
آیا عکاسی در حالت دستی، حرفه‌ای تر از دیگر حالت‌ها است؟
این تصور اشتباه وجود دارد که همه عکاسان حرفه‌ای با تنظیم دستی دوربین عکس می‌گیرند. واقعیت این است که بیشتر عکاسان حرفه‌ای بسته به نیازشان از حالت‌های “کاملاً دستی” یا M، اولویت شاتر یا S که در کانن با Tv شناخته می‌شود و یا اولویت دیافراگم یا A (در کانن Av)استفاده می‌کنند. تسلط بر این سه حالت اصلی می‌تواند شما را در شرایط مختلف، سربلند بیرون بیاورد.
چگونه می‌توان از هیستوگرام دوربین برای تنظیم نوردهی استفاده کرد؟
هیستوگرام یکی از بهترین ابزارها برای آگاهی از این نکته است که تا چه اندازه هایلایت‌ها و سایه‌ها را از بین برده‌اید. دوربین‌های DSLR هیستوگرام را روی LCD نشان می‌دهند، ولی دوربین‌های میرورلس می‌توانند هیستوگرام را به شکل زنده، هم روی نمایشگر و هم روی منظره‌یاب نشان دهند. هیستوگرام در واقع یک نمودار ساده است که سایه‌ها را در سمت چپ، تُن‌های میانی را در وسط و هایلایت‌ها را در سمت راست به تصویر می‌کشد. اگر نوردهی درست باشد، این گراف نباید خیلی به سمت چپ یا راست متمایل شود، وگرنه به ترتیب سایه‌ها و هایلایت‌ها را از دست خواهید داد.
تفاوت بین حالت‌های دستی و نیمه‌خودکار چیست؟
در حالات دستی، شما تمامی عناصر نوردهی یعنی تنظیمات ایزو ، دیافراگم و سرعت شاتر را تحت کنترل دارید. در این حالت معمولاً با تنظیم سرعت شاتر و استفاده از نورسنج داخلی دوربین به‌عنوان راهنما، به نوردهی مناسب می‌رسید. در حالت اولویت دیافراگم، مقدار ایزو و دیافراگم را به شکل دستی تنظیم می‌کنید و دوربین با تکیه بر نورسنج داخلی، سرعت شاتر مناسب را انتخاب خواهد کرد، که احتمالاً همان رقمیست که باید به شکل دستی انتخاب می‌کردید. در حالت اولویت شاتر، شما مقدار ایزو و سرعت شاتر را تنظیم کرده و دوربین هم دیافراگم مناسب را برمی‌گزیند. در هر دو حالت، می‌توانید برای تنظیم دقیق‌تر نوردهی از قابلیت جبران نوردهی هم استفاده کنید.
فوکوس
اجرای صحیح هر کاری، زمان و مکان مناسب را می‌طلبد؛ برای فوکوس هم دانستن اینکه چه زمانی حالت دستی یا خودکار را به کار بگیرید، به اندازه‌ی انتخاب دیافراگم باز (مثلاً f/1.4) یا بسته (مثلاً f/11) اهمیت دارد. فوکوس دستی معمولاً خیلی جدی گرفته نمی‌شود چون در اکثر مواقع، تنها با فشردن دکمه‌ی شاتر به فوکوس دقیق و مطلوب می‌رسید. با این حال شرایطی وجود دارد که فوکوس خودکار به خوبی کار نمی‌کند.
دلیل اصلی انتخاب فوکوس دستی این است که فوکوس خودکار در بعضی شرایط به‌خاطر وضعیت اطراف سوژه یا نور نامناسب، خوب عمل نمی‌کند. برای ثبت شات‌های متعدد از یک صحنه یکسان هم بهتر است فوکوس را قفل کنید، زیرا در بسیاری از دوربین‌ها، انتخاب فوکوس خودکار باعث می‌شود تا سرعت عکاسی پی‌درپی دوربین کاهش پیدا کند و طبیعتا برای عکاسی پرسرعت از صحنه‌های سریع مناسب نیست.
فوکوس منطقه‌ای چیست و چرا از آن استفاده می‌شود؟
فوکوس منطقه‌ای، یکی از بهترین روش‌ها برای عکاسی خیابانی است چون به شما اجازه می‌دهد بدون نگرانی در مورد تار شدن سوژه، عکس بگیرید. در این حالت شما عمق فوکوس مورد نظرتان را مشخص می‌کنید، مثلاً بین 2 تا 5 متر. اگر فوکوس را به شکل دستی روی 2.5 متر و دیافراگم را روی f/8 تنظیم کنید، هر چیزی در این بازه به شکل واضح و شفاف ثبت می‌شود. البته باید به سرعت شاتر توجه کنید و در صورت نیاز، ایزو را بالا ببرید یا از ایزوی خودکار استفاده نمایید.
prefocusing چیست و آیا امروزه به کار می‌آید؟
prefocusing یکی از تکنیک‌هایی است که در دوران عکاسی آنالوگ برای ثبت سوژه‌های سریع با لنزهای فوکوس دستی به کار می‌رفت. در این حالت، شما فوکوس را روی نقطه‌ای که سوژه قرار است از آنجا عبور کند، قفل کرده و کادر را می‌بندید، سپس در زمان عبور سوژه شاتر را فشار می‌دهید. سیستم‌های فوکوس خودکار امروزی بسیار سریع عمل می‌کنند و حتی برای عکاسی اکشن و ورزشی هم کم نمی‌آورند. با این حال بهتر است روش prefocusing را هم تمرین کنید، شاید روزی به دردتان بخورد.
تفاوت بین روش‌های مختلف فوکوس دستی در چیست؟
برای فوکوس دستی معمولاً باید حلقه دور لنز را بچرخانید تا جایی که تصویر روی منظره‌یاب یا نمایشگر واضح شود، ولی روش دیگری مخصوص عکاسی ماکرو هم وجود دارد که هم به شکل دستی هم با استفاده از صفحه فوکوس قابل اجراست. در اینجا صفحه فوکوس را توضیح می‌دهیم.
در این روش، شما لنز ماکرو را به شکل دستی روی حداقل فاصله فوکوس تنظیم می‌کنید تا بتوانید سوژه را با نسبت 1:1 به تصویر بکشید. حالا دوربین را روی صفحه فوکوس نصب کرده، روی سه‌پایه قرار داده و به سوژه نزدیک می‌کنید. نهایتاً با چرخاندن حلقه مخصوص روی صفحه فوکوس، می‌توانید دوربین را به عقب یا جلو هدایت کرده و سوژه را در محدوده فوکوس قرار دهید.
آیا روشی برای افزایش دقت فوکوس دستی وجود دارد؟
برای فوکوس دستی روی هر سوژه‌ای، بهتر است با بزرگنمایی تصویر روی نمایشگر دوربین، دقت کار را افزایش دهید. اگر دوربین میرورلس دارید، می‌توانید همین روش را روی منظره‌یاب پیاده کنید که در محیط‌های پرنور، نتیجه‌ی بهتری را به همراه دارد. استفاده از فوکوس پیکینگ (Focus Peaking) هم بسیار مفید است. در این حالت قسمت‌هایی از صحنه که فوکوس هستند با رنگی خاص مانند قرمز یا آبی مشخص می‌شوند و شما می‌فهمید که دوربین دقیقا در کجا فوکوس کرده است. ترکیب این حالت با بزرگنمایی تصویر، بهترین نتیجه را برای فوکوس دستی به همراه خواهد داشت.
چه زمانی و چرا از فوکوس دستی استفاده کنیم؟
تا به اینجا احتمالاً پاسخ سؤال فوق را می‌دانید: وقتی دوربین نمی‌تواند به درستی فوکوس کند، باید کنترل کار را خودتان در دست بگیرید. گاهی اوقات فوکوس دستی و خودکار را می‌توان در کنار هم استفاده کرد، یعنی ابتدا به شکل خودکار روی سوژه فوکوس نموده و سپس حالت دستی را انتخاب کنید تا فوکوس روی نقطه موردنظر ثابت شود. این روش برای عکاسی HDR هم مفید است، چون بین شات‌های مختلف نباید نقطه فوکوس را از دست بدهید. همچنین برای استفاده از فیلترهای کاهش نور هم بهتر است قبل از اتصال فیلتر روی لنز، روی نقطه مورد نظر فوکوس کرده و سپس فوکوس را روی حالت دستی قرار دهید، چون بعضی از دوربین‌ها نمی‌توانند از پشت فیلترهای کاهش نور قوی، به شکل خودکار فوکوس کنند.
فلاش
اگر می‌خواهید در عکاسی با فلاش متبحر شوید و از پتانسیل بالای آن استفاده کنید، باید تنظیمات دستی خروجی فلاش را به خوبی بیاموزید. شاید پس از مدتی کار با فلاش TTL، تنظیمات دستی فلاش کار بیهوده‌ای به نظر برسد ولی واقعیت چنین نیست؛ کنترل دستی فلاش به یکپارچگی خروجی در استودیوهای تاریک و شرایط نوری دشوار در محیط داخلی یا خارجی کمک می‌کند. با کسب مهارت در این کار می‌توانید همان تنظیم دستی دوربین که دوست دارید را روی صحنه اعمال کنید و حتی افکت‌های ویژه‌ای را پیاده کنید که با تنظیمات خودکار دوربین ممکن نخواهند بود.
چرا از تنظیمات دستی فلاش استفاده کنیم؟
تنظیم دستی دوربین و فلاش، کنترل همه‌چیز را در اختیار شما قرار می‌دهد. به خاطر داشته باشید که دیافراگم با نور فلاش در ارتباط است و سرعت شاتر هم با نور محیطی. حتی می‌توانید حالت‌های عکاسی نیمه‌خودکار را با فلاش دستی ترکیب کنید، یا حالت کاملاً دستی را با فلاش TTL؛ روش‌های متعددی وجود دارد.
چگونه فلاش را به شکل دستی کنترل کنیم؟
برای این کار معمولاً ابتدا دوربین را روی تنظیمات دستی مناسب قرار می‌دهیم، مثلاً ایزو 100 و دیافراگم f/8 و سرعت شاتر 200/1 ثانیه (این یک سرعت سینک معمول در دوربین‌ها است. اما در بخری از دوربین‌ها سرعت سینک ممکن است بالاتر یا پایین‌تر از این باشد). حالا فلاش را روی حالت دستی قرار داده و از سرعت 4/1 شروع می‌کنیم. بسته به خروجی کار، باید توان فلاش را کاهش یا افزایش داد، یا دیافراگم را باز و بسته کرد.
بعضی از فلاش‌ها حالت کنترل دستی زوم هم دارند. زمانی که از لنزهای مختلف استفاده کنید، دوربین از این قابلیت برای تمرکز نور روی سوژه کمک می‌گیرد. اگر از ابزارهایی مانند سافت‌باکس استفاده کنید، باید زوم را روی حداقل (مثلاً 24 میلیمتر) قرار دهید تا نور به اندازه‌ی کافی پخش شود. برای نورپردازی پشت سوژه با فلاش اکسترنال (ریم لایت یا نور پشت سر سوژه) بهتر است زوم را روی حداکثر (مثلاً 105 میلیمتر) قرار دهید.
آیا می‌توان تنظیم دستی دوربین را با فلاش TTL ترکیب کرد؟
یکی از بهترین روش‌ها برای ترکیب نور محیط و فلاش، استفاده از تنظیم دستی دوربین و فلاش TTL است. برای عکاسی از مراسم عروسی که معمولاً در فضایی با سقف بلند و کنتراست زیاد انجام می‌شود، استفاده از این حالت
بسیار مؤثر خواهد بود. مثلاً می‌توانید دوربین را روی ایزو 400، دیافراگم f/5.6 و سرعت شاتر 60/1 ثانیه تنظیم کرده و فلاش را هم در حالت TTL و زاویه بازتاب سقفی قرار دهید تا از این شرایط دشوار، سربلند بیرون بیایید.
