دیافراگم دوربین ( اپرچر ) چیست و چگونه آن را تنظیم کنیم؟

دیافراگم دوربین چیست؟

درک مفهوم دیافراگم دوربین برای بسیاری از علاقه‌مندان به عکاسی، کار بسیار سختی است؛ اما می‌توان گفت که مفهوم این واژه را به ساده‌ترین شکل می‌توان یاد گرفت.

در ساختار لنز دوربین‌های عکاسی دیجیتال امروزی، ما شاهد استفاده از عدسی‌ها و المان‌های مکانیکی بسیاری هستیم که دست به دست هم داده و ورود نور از طریق لنز دوربین را کنترل می‌کنند.

بخشی از این المان‌ها شامل تیغه‌هایی شده که به آن‌ها دیافراگم گفته می‌شود و این تیغه‌ها با کنار هم قرار گرفتن و باز و بسته شدن، نور را کنترل می‌کنند.

تیغه‌ها در بین خودشان روزنه‌ای را ایجاد می‌کنند که به این روزنه، Aperture ( اپرچر ) گفته می‌شود و از طریق این روزنه نوری که به لنز برخورد کرده، اجازه ورود به بدنه دوربین را پیدا می‌کند. پس وظیفه‌ی این روزنه، کنترل میزان نور ورودی به بدنه دوربین است.

واژه دیافراگم در کشور ایران

اما در کشور عزیزمان ایران، به جای استفاده از واژه اپرچر برای بیان این روزنه از همان اسم تیغه‌ها که دیافراگم نام دارند، استفاده می‌شود و اشتباهی به این شکل رایج شده است.

به گونه‌ای که اگر شما به عنوان مثال لنزی را در وبسایت‌هایی همچون DPReview مورد بررسی قرار دهید، در جدول مشخصات آن لنز با عبارت Number of diaphragm blades یا همان تعداد تیغه‌های دیافراگم روبرو خواهید شد؛ که تعداد مشخصی از این تیغه‌ها در ساخت هر لنزی به کار گرفته شده است.

پس دیافراگم نام تیغه‌هاست و اپرچر به روزنه ایجاد شده بینشان گفته می‌شود و ما ایرانی‌ها در عکاسی در زمانیکه حرف از دیافراگم می‌زنیم، منظورمان همان روزنه است نه تیغه‌ها.

 

به شکلی دیگر: پس ما با یک سری تیغه روبرو هستیم که نامشان دیافراگم است و یک روزنه که با باز و بسته شدن این تیغه‌ها در بینشان ایجاد شده و به آن اپرچر گفته می‌شود. البته همانگونه که گفته شد، در کشور ایران از واژه دیافراگم برای بیان آن استفاده می‌شود؛ یعنی همان نام تیغه‌ها.

اعداد دیافراگم دوربین

خوب همانطور که گفته شد، Aperture که تلفظ صحیح آن اَپِرچِر است به روزنه میان تیغه‌های دیافراگم گفته شده و این روزنه بر روی دوربین عکاسی با اعدادی درجه‌بندی می‌شود. این اعداد در کنار خودشان حرف F را به همراه دارند که در واقعا همان F-Stop است و کاملا با آن‌ آشنا می‌شویم.

 

تمامی لنز‌های دوربین دارای فاصله کانونی خاصی هستند. فاصله کانونی به زبان ساده همان مقداری است که میزان زوم یا همان بزرگنمایی بر روی سوژه‌ی ما را تعیین می‌کند. اما به صورت علمی به فاصله بین نقطه کانونی لنز و سنسور دوربین (محل تشکیل تصویر)، فاصله کانونی گفته می‌شود. به تصویر زیر دقت کنید.

 

اعداد ثابت دیافراگم دوربین و چگونگی تولید آنها

ابتدا به اعداد ثابت دیافراگم دوربین دقت کنید. (از چپ به راست با خط فاصله از هم جدا شده‌اند)

F/1 – F/1.4 – F/2 – F/2.8 – F/4 – F/5.6 – F/8 – F/11 – F/16 – F/22 – F/32 – F/45 – F/64

همه‌ی آن‌ها در کنار خودشان یک حرف F را دارند و از طریق فرمول زیر تولید شده‌اند.

نسبت فاصله کانونی به قطر دیافراگم (روزنه اپرچر) که در واقع می‌شود:

فرمول: فاصله کانونی (F) تقسیم بر قطر اپرچر (D).

فرض کنید فاصله کانونی لنز دوربین ما 50 میلی‌متر باشد و قطر اپرچر ما هم 25 میلی‌متر؛ در این صورت حاصل تقسیم 50 بر 25 می‌شود 2 و با قرار دادن حرف F در کنار آن F/2 تولید می‌شود. به همین شکل F/1.4 و بقیه نیز حاصل تقسیم عددی بر عددی دیگر بوده‌اند.

 

فرض کنیم لنز Canon 50mm F/1.8 را در اختیار داریم. حداکثر گشودگی دیافراگم این لنز F/1.8 است و فاصله کانونی آن 50 میلی‌متر. پس اگر از فرمول به دست آمدن عدد اپرچر استفاده کنیم، به قطر اپرچر 27.7 میلی‌متری در بازترین حالت اپرچر این لنز می‌رسیم.

اعداد مابین دیافراگم‌های ثابت

شاید بر روی دوربین‌های عکاسی خودتان اعدادی همانند F/7.1 و یا F/9 را بتوانید انتخاب کنید. اما دیافراگم‌های استاندارد همان اعداد معرفی شده قبلی هستند و این اعداد مابین آن‌ها تقسیم بندی شده‌اند.

رابطه اعداد دیافراگم

اگه کمی دقت کنید متوجه خواهید شد که اعداد ثابت دیافراگم همگی در رادیکال 2 یعنی 1.41 ضرب شده‌ و عدد بعدی را ساخته‌اند. به عنوان مثال 1.4 ضربدر 1.41 می‌شود 1.974 و تقریبا برابر با 2 که عدد دیافراگم ثابت بعد از F/1.4 می‌شود F/2.

تاثیر تغییر عدد دیافراگم بر عکس‌ها

به صورت خلاصه می‌توان گفت که دیافراگم یکی از عوامل سه گانه‌ای است که در نوردهی و ثبت یک عکس به وسیله دوربین‌های عکاسی اهمیت بسزایی دارد. با ما همراه باشید تا تاثیر تغییر عدد اپرچر ( دیافراگم ) را بر روی تصاویرمان بررسی کنیم و نحوه تنظیم آن را یاد بگیریم.

تغییر عدد دیافراگم در دوربین عکاسی بر عمق میدان و میزان نور ورودی به سنسور موثر است.

عمق میدان وضوح چیست؟

شاید برای تعریف عمق میدان به زبان ساده بتوان گفت که عمق میدان به فاصله بین نزدیکترین و دورترین اشیاء موجود در یک تصویر گفته می‌شود که از وضوح قابل قبولی برخوردار باشند؛ یا به زبان ساده‌تر میزان عمق وضوح.

 

تاثیر عدد دیافراگم بر اندازه اپرچر (روزنه)، عمق میدان و میزان نور ورودی ( تنظیم دیافراگم دوربین )

رابطه عدد دیافراگم با اندازه دریچه یا همان روزنه آن معکوس است؛ یعنی با افزایش عدد اپرچر یا همان عدد دیافراگم دوربین، روزنه ایجاد شده در بین تیغه‌ها کوچک‌تر و بسته‌تر می‌شود و با کوچک شدن این روزنه بدیهی است که نور کمتری به سنسور برخورد می‌کند و در نتیجه آن شاهد عمق میدان بیشتری هستیم.

 

زمانی که از یک روزنه دیافراگمی همچون F/1.4 به عدد ثابت بعدی یعنی F/2 حرکت می‌کنیم، میزان نور ورودی نصف می‌شود و در حرکت بالعکس دو برابر.

 

فاصله کانونی و اعداد دیافراگم بر روی لنز دوربین عکاسی

در واقع زمانیکه ما قصد خرید لنزی را برای دوربین عکاسیمان داریم، همانند خرید هر وسیله‌ی دیگری به فاکتور‌های ویژه‌ای درون آن محصول دقت ‌می‌کنیم. البته لازم به ذکر است که اگر مبتدی باشیم و دوربین عکاسیمان را به صورت کیت تهیه‌ کنیم، شاید به لنز آن دقتی جزئی داشته‌ باشیم تا مدل دوربین.

لنز دوربین عکاسی هم با 2 فاکتور مهم توسط خریداران انتخاب می‌شود که یکی از آن‌ها حداکثر گشودگی دیافراگم ( اپرچر ) و دیگری فاصله کانونی است. البته ویژگی‌هایی همچون وزن، اندازه و نوع مانت نیز در تهیه لنز مهم هستند.

در مقالاتی جداگانه در رابطه با راهنمای خرید لنز دوربین، به شما می‌آموزیم که چگونه لنز دوربینتان را مناسب با بودجه و نیازتان انتخاب کنید. اما این را باید بدانید که فاصله کانونی و حداکثر گشودگی دیافراگم لنز بر روی آن نوشته شده است.

فاصله کانونی بر روی لنز دوربین

لنز‌ها با توجه به فاصله کانونی در دو شکل تولید‌ می‌شوند؛ یا لنز ما یک لنز زوم (دارای فاصله کانونی متغیر) است و یا فاصله کانونی آن ثابت است که به آن‌ها لنز‌های فیکس و یا پرایم نیز گفته می‌شود.

پس یا با بازه‌هایی به شکل 135-18 میلی‌متر، 200-70 میلی‌متر و … و یا با اعداد ثابتی همچون 50 میلی‌متر، 85 میلی‌متر و یا … روبرو هستیم. این اعداد را ممکن است در دهانه لنز و یا بر روی بدنه آن پیدا کنید که با واحد میلی‌متر همراه هستند.

 

اعداد دیافراگم بر روی لنز دوربین

حرفه‌ای‌ها خوب می‌دانند که مهمترین اعداد دیافراگم برای ما، بازترین آنها هستند نه بسته‌ترین. به همین علت بر روی لنز‌های دوربین هم عدد و یا اعداد دیافراگمی که حداکثری‌ترین میزان گشودگی اپرچر یا همان دیافراگم را به ما ارائه می‌دهند، نوشته شده است.

بیشترین میزان گشودگی دیافراگم هم همانند فاصله کانونی یا یک عدد ثابت است و یا یک بازه. لنز‌های فیکس یا پرایم، دارای یک عدد دیافراگم باز ثابت هستند و تنها در بعضی از لنز‌های زوم شاهد اعداد دیافراگم به صورت یک بازه هستیم. این اتفاق به این دلیل است که بعضی از لنز‌های متغیر (زوم) با تغییر فاصله کانونی، کمی روزنه اپرچرشان کوچک‌تر می‌شود.

پس به عنوان مثال یک لنز 135-18 میلی‌متری کانن در واید‌ترین فاصله کانونی خود یعنی 18 میلی‌تر، F/3.5 و در بیشترین فاصله کانونی یعنی 135 میلی‌متر، F/5.6 را در اختیار ما می‌گذارد.

البته همانطور که گفته شد تنها بعضی از لنز‌های زوم به این شکل هستند و لنز‌های با کیفیتی همچون لنز 200-70 میلی‌متر کانن، هم در 70 و هم در 200 میلی‌متر یک دیافراگم ثابت یعنی به عنوان مثال F/2.8 را به ما ارائه می‌دهند.